چالش های عظیم و ابهام درباره آینده گرجستان؛ راه چاره تفلیس برای رهایی چیست؟ - شاتر عکاسی

با ما سفر کنید و با تور گرجستان ارزان از زیباترین کشور اروپا دیدن کنید و شهر زیبای تفلیس را ببینید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، استعفای گئورگیا گاخاریا نخست وزیر پیشین گرجستان، بحران سیاسی جدیدی را در این کشور رقم زد.

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال تلگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

گئورگیا گاخاریا، مخالفت با بازداشت نیکا ملیا رهبر حزب جنبش اتحاد ملی را به عنوان اصلی ترین دلیل استعفای خود ذکر کرد. وی، علاوه بر اعتراض به شیوه تند مواجهه به مخالفین سیاسی، بروز قطبی سازی سیاسی و اجتماعی را تهدید جدی برای آینده، امنیت و توسعه مالی گرجستان دانست و از قدرت کنار رفت.

به همین خاطر، 3 روز پیش، خانم سالومه زورابیشویلی رییس جمهور گرجستان، با صدور فرمانی ایراکلی گاریباشویلی را به سمت نخست وزیری این کشور منصوب کرد.

گاریباشویلی پیش از این وزیر دفاع گرجستان بود و برای دومین بار است که به سمت نخست وزیری منصوب می گردد. او برای نخستین بار در سالهای 2013 تا 2015 میلادی این سمت را عهده دار شده بود.

6 نخست وزیر در 10 سال

ظاهراً رسیدن به ثبات سیاسی و افتادن در بزرگراه توسعه و آرامش در گرجستان، چندان آسان نیست. چرا که اختلافات داخلی احزاب، بسیار فراتر از آن چیزی است که یک نخست وزیر جدید بتواند برای مدتی قابل توجه، دوام بیاورد و کار کند.

از زمان به قدرت رسیدن حزب حاکم رویای گرجستان به رهبری بیدزینیا ایوانیشویلی، این ششمین نخست وزیر در نزدیک به یک دهه گذشته است. شاید به همین خاطر است که کارشناسان سیاسی گرجی معتقدند، پست نخست وزیری در ساختار سیاسی این کشور، ناپایدارترین مقام رسمی است.

در شرایطی که اقتصاد گرجستان، همیشه شرایط ناپایداری داشته و بیکاری و گرانی، دمار از روزگار مردم این کشور کم جمعیت درآورده، دولت مقتدر و کارآمدی هم بر سر قدرت نمی آید که بتواند در میان مدت، یک برنامه مستدام و تضمین شده را برای توسعه کشور اجرا کند.

البته برخی از کارشناسان سیاسی، معتقدند که حزب حاکم، اهل قربانی کردن نخست وزیران هم هست و دلیل اصلی استعفا یا برکناری گئورگیا گاخاریا، تغییر سیاست حزب حاکم، بلکه گریز و تاکتیک جدیدی برای مواجهه حزب حاکم با احزاب مخالف و برهم زدن فضا برای جلوگیری از بیان نقدها مخالفان، از حاکمیت است. اما در هر حال، 6 نخست وزیر برای یک بازه زمانی کوتاه 10 ساله، قدری نگران کننده است و چنین شرایطی برای سرمایه گذاران خارجی، اعتماد آفرین و قابل اتکا نیست.

کشوری در شرایط جغرافیایی و سیاسی خاص

نگاهی اجمالی به موقعیت جغرافیایی و سیاسی گرجستان و تحلیل اصلی ترین چالش های سیاسی و امنیتی این کشور، نشان دهنده این است که دو موضوع بسیار حیاتی و مهم یعنی آبخازیا و اوستیا، هنوز هم از اصلی ترین مسائل گرجستان هستند و ابرقدرتی به نام روسیه، با ابزارهای سیاسی، مالی و امنیتی، چنان از این دو نقطه ضعف استفاده نموده که گرجستان نمی تواند اقدام خاصی انجام دهد و ناچار است چشم به حمایت های خارجی داشته باشد.

گرجستان در شمال، با روسیه همسایه است و در جنوب با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکیه. مجاورت دریای سیاه، امکاناتی در اختیار این کشور نهاده که هم از منظر گردشگری و هم از حیث شرایط خاص جغرافیای دریایی، مزیت هایی برای آن به دنبال آورده است.

گرجستان و آمریکا در سال 2016 میلادی تفاهمنامه تقویت همکاری نظامی و امنیتی با هم امضا کردند که در قالب آن آمریکا مرکز آموزش نظامی در پایگاه وازیانی گرجستان در حومه تفلیس راه اندازی کرد و تا به امروز 3 بار، ناو نظامی USS Porter آمریکا، در قالب فعالیتهای مشترک به بندر باتومی گرجستان سفر نموده است.

در چند سال اخیر، همکاری های اردوغان - علی اف در مسیری نهاده شد که استفاده از خاک گرجستان به عنوان حلقه واسط ریلی بین آذربایجان و ترکیه، اهمیت به سزایی پیدا کرد. رویکرد خاص ترکیه در خصوص تجارت در سمت دریای خزر و حرکت به سمت چین هم، مزیت های دیگری ایجاد نموده که برای گرجستان، خالی از درآمد نیست.

اما با این حال، گرجستان در همین حوزه جغرافیایی حساس و مهم، به خاطر فاکتور مهمی به نام جمعیت اندک کمتر از 4 میلیون نفر، موقعیتی دارد که می تواند آسیب پذیر باشد و این شاید همان نقطه ای است که گرجستان را به ناتو، نیازمند و محتاج می نماید.

ابهام در خصوص عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا

گرجستان و اوکراین از بیست سال پیش، با پیوستن به برنامه مشارکت برای صلح ناتو، در شمار شرکای دنیای این سازمان نهاده شدند و در 15 سال اخیر، بسیاری از مقدمات عضویت در ناتو را طی کردند. اما روسیه از سال 2008 میلادی، الحاق گرجستان و اوکراین به ناتو را به عنوان خط قرمز سیاست خارجی خود توصیف نموده است. به همین دلیل گرچه آمریکا و دبیر کل ناتو ینس استولتنبرگ در زمره حامیان عضویت هر دو کشور مزبور هستند، دو قدرت اروپایی یعنی آلمان و فرانسه، نگران از تبعات تهاجمی تر شدن روسیه هستند و در همین حال، در محافل آکادمیک و علمی کشورهای غربی و آمریکا نیز اختلاف نظر شدیدی در این زمینه وجود دارد.

بنابراین با توجه به شواهد و قرائن فعلی، عضویت این دو دولت در ناتو در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.

در همین حال، موضوع عضویت گرجستان در اتحادیه اروپا نیز، نهایی نشده و کارشناسان معتقدند که در خوشبینانه ترین شرایط ممکن، چنین چیزی تا سال 2030 میلادی عملی نخواهد شد.

گرجستان از منظر رویکرد سیاسی تیم بایدن

بدون تردید، در حوزه سیاست خارجی دولت جدید آمریکا، چین و روسیه، اولویت های حیاتی را تشکیل می دهند و تیم بایدن به دنبال آن است تا در برابر روسیه، یک آرایش جدید به خود بگیرد.

به باور بسیاری از کارشناسان، دموکرات ها از سیاست های ترامپ در قبال روسیه به ستوه آمدند و به همین دلیل، انتظار دارند که در دوران اقتدار جو بایدن، شاهد رفتارهای مقتدرانه باشند و او شدت عمل آمریکا را نشان دهد.

صد البته، مساله فقط شخص پوتین و اقتدار روسیه نیست و کل حوزه جغرافیایی اوراسیا و قفقاز برای آمریکا مهم است. به همین خاطر، حمایت از دموکراسی های نوظهور در مجاورت روسیه، نظیر اوکراین و گرجستان، خواهد بود.

پس این دو نقطه، یعنی اوکراین و گرجستان، برای بایدن اهمیت حیاتی دارند و با توجه به پیچیدگی های موضوع الحاق کریمه، حمایت از گرجستان، برای واشنگتن تا حدودی آسان تر خواهد بود و چنین به نظر می رسد که بایدن احتمالاً می تواند در این خصوص به همکاری دوحزبی دست پیدا کند و بخشی از جمهوری خواستار را نیز با سودای بازگشت اقتدار آمریکا، با خود همراه کند.

این هماهنگی تیم بایدن در برابر روسیه، می تواند مورد استقبال کشورهای شرق اروپا قرار بگیرد. چرا که نارضایتی از روسیه در آنجا شدت گرفته است. اما در عین حال، چنین چیزی به این معنی نیست که آمریکا در کوتاه مدت، اقداماتی انجام دهد که موجب تحول مثبت سریع در گرجستان گردد.

چالش در سیاست خارجی، یا اقتصاد؟

همچنان که گفته شد، مسائل مرتبط با حوزه های جغرافیای سیاسی و امنیت منطقه ای، گرجستان را در یک شرایط بسیار ویژه و حساس قرار داده است. مسائلی همچون آبخازیا و اوستیا، حساسیت های مرزی روسیه و دریای سیاه، تنش های بین آمریکا و ناتو در برابر روسیه، جملگی، شرایط گرجستان را بغرنج نموده است. اما دست کم در مقطع کنونی، این مشکل مالی است که بر هر موضوع دیگری سایه انداخته است.

با آن که ماهیت و چند و چون روابط گرجستان با آمریکا و روسیه از اهمیت بالایی برخوردار است، اما در حال حاضر، عوامل داخلی مهمی همچون ناکارآمدی حکومت و مسائل مالی، مردم این کشور را گرفتار نموده است.

گزارش نهادهای بین المللی از افت شاخص های مالی در گرجستان، نشان می دهد که فقر در گرجستان در سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته و مسائلی مانند بیکاری و مهاجرت صدها هزار نفر از نیروهای ماهر و نخبه به کشورهای دیگر، همچون نقص و معضلی جدی، نمایان شده و کاهش رشد مالی، بیکاری و افزایش قیمت کالاهای مصرفی، دست کم نیمی از مردم گرجستان را در شرایط سخت قرار داده است.

با توجه به موانع و مسائل بسیار مهم مالی در گرجستان و فقدان یک برنامه و استراتژی پایدار برای رسیدن به رشد مالی، افزایش فراوری و تقویت بنیه های توریسم و تجارت، احتمالاً با تغییر نخست وزیر، اوضاع سیاسی و مالی گرجستان رو به بهبود نخواهد رفت.

در نتیجه، انتظار می رود که دولت گرجستان به منظور حل مسائل داخلی و گذر از موانع مالی به راه چاره موقتی و قدیمی استقراض از کشورهای غنی روی بیاورد و بر روی حمایت های آمریکا و اتحادیه اروپا، حساب بیشتری باز کند.

،