راه سفرم را هموار کنید - شاتر عکاسی

از همین رو است که این نیاز در واحد خدمات ویژه ایرلاین های داخلی و خارجی با کم و زیاد مورد توجه قرار گرفته از درخواست برای اختصاص ویلچر در فرودگاه که نشانه ای از معلولیت فرد است تا درخواست امکانات پزشکی ویژه و درخواست برای دستیار در بعضی ایرلاین های خارج از کشور برای افراد نابینا و ناشنوا.

همچنین امروزه دسترس پذیر بودن اماکن و وسایل حمل و نقل و حضور و مشارکت معلولان در جامعه در همه دنیا ، مفاهیم پذیرفته شده ای هستند که تحقق آنها نیازمند رفع کردن تمامی موانع فیزیکی و فکری است به این معنا که علاوه بر مناسب سازی اماکن باید تغییر نگرش هایی نیز در فکر مردم و مسئولان ایجاد شود. توجه به این ضرورت در ایام فراغت تعطیلات سال نو بیش از هر زمان احساس می شود. این گزارش تلاش دارد برای لحظاتی ، اندیشه ها را همراه و همسفر معلولان سازد تا شاید از این رهگذر تغییری در شرایط آنان پدید آید.

نیاز نابینایان در سفر تنها همراهی است

لاله عرب زاده نابینایی که دکترای حقوق دارد و از این رو بسیار به تنهایی سفر می کند در خصوص سفر با هواپیما می گوید: سفرهای هوایی پیچیدگی های خاص خود را دارد از این رو تمام فرودگاه های دنیا بخشی را به سرویس خدمات ویژه اختصاص داده اند. مسافران معلول وقتی برای خرید بلیت اقدام می کنند با انتخاب گزینه ای نشان می دهند که به ویلچر نیاز دارند ولی برای ما نابینایان گزینه ای نیست که مشخص کنیم نابینا هستیم و تنها به فردی برای همراهی نیاز داریم برای همین مجبوریم گزینه ویلچر را انتخاب کنیم که در این صورت در فرودگاه وقتی به خدمات ویژه مراجعه می کنیم گاه با اصرار متصدی روبه رو می شویم که باید حتماً روی ویلچر بنشینید و حاضر نیستند به عنوان همراه در کنار ما راه بروند. گاه نیز می پذیرند و در کنار ما راهنمایی مان می کنند. البته در فرودگاه های مختلف این کار سلیقه ای و متفاوت صورت می گیرد.

مشکل دیگر این است که من و دوستان نابینایم در بعضی از فرودگاه ها با مواردی برخورد کرده ایم که هنگام عبور از گیت می گویند اگر همراه نداشته باشید اجازه عبور ندارید. یک بار در پرواز تهران - بندرعباس این موضوع برای من پیش آمد و مسافری محترم مجبور شد خود را به عنوان همراه من معرفی کند تا بتوانم به سفر خود ادامه دهم. او ادامه می دهد: البته من نمی دانم بر چه مبنایی این حرف را می زنند پس معنای خدمات ویژه چیست؟ این کار با فلسفه وجود خدمات ویژه تعارض دارد و علاوه بر آن بی احترامی به فرد معلول یا نابینا محسوب می شود.

در طول سفر نیز میهماندار هواپیما مسافر نابینا را همراهی می کند. این خدمات بعد از رسیدن به مقصد نیز تا وقتی که فرد نابینا به جای مطمئنی برسد یا ماشین بگیرد ادامه می یابد. عرب زاده از تجربه نشستن اش روی ویلچر به ما می گوید و اینکه یک بار که به خارج از کشور سفر می کرده مجبور می شود ارز خود را در فرودگاه تهیه کند ولی متصدی خدمات ویژه با او همراهی نمی کند و به علاوه اصرار داشته او را با ویلچر پای هواپیما ببرد و می افزاید: من ویلچر را قبول نکردم و در نهایت این مسئول پرواز بود که خیلی با من همکاری کرد. پرواز را نبست و آمد تا من بتوانم ارزم را تهیه و از گیت عبور کنم. به نظر من خدمات ویژه باید برای معلولیت های گوناگون، متفاوت باشد نه اینکه با بی صبری تنها بخواهند با ویلچر افراد را همراهی کنند.

نکته ای که او به آن توجه می کند و در بسیاری از ایرلاین های خارجی دیده شده است به این صورت است که فرد علاوه بر مشخص نوع معلولیت مشخص می کند که به ویلچر نیاز دارد یا دستیاری برای همراهی.

این وکیل نابینا در خصوص سفرهای ریلی نیز می گوید: با وجود مناسب سازی هایی که در ایستگاه های راه آهن اجرا شده است من تا به حال با واحدی به نام خدمات ویژه روبرو نشده ام و با یاری داوطلبانه مردم جهت خود را پیدا می کنم و با نشانه گذاری جای واگن خود را حفظ می کنم. در ترمینال های مسافربری نیز جای خالی خدمات ویژه احساس می شود و اگر یاری داوطلبانه مردم نباشد با مشکل روبه رو می شویم البته گاه راننده یا یاری راننده نیز می گویند اگر کاری داشتید به ما بگویید اما به هنگام پیدا کردن اتوبوس و در بین راه برای استفاده از خدمات رستوران و... اغلب به همراهی شهروندی دلسوز نیاز پیدا می کنیم.

معلولان حرکتی بیشتر با هواپیما سفر می کنند

کاظم مولایی عضو تیم ملی پارا بدمینتون که روی ویلچر می نشیند در خصوص سفرهای هوایی می گوید: به دلیل وجود خدمات ویژه در فرودگاه های داخلی و خارجی؛ معلولان حرکتی ترجیح می دهند با وجود قیمت بالاتر اغلب با هواپیما سفر کنند زیرا با مسائل کمتری روبه رو می شوند.

ما هنگام خرید بلیت مشخص می کنیم که به خدمات ویژه و ویلچر نیاز داریم و در فرودگاه با مراجعه به واحد خدمات ویژه؛ متصدی این بخش با ویلچر ما را همراهی می کند، ویلچر خودمان را به حمل بار می فرستند و با بالابر فرد معلول را وارد هواپیما می کنند تا روی جایگاه بنشیند. در هواپیما نیز جای مخصوصی برای معلولانی که به خدمات ویژه نیاز دارند اختصاص داده شده است. به همین ترتیب تا رسیدن به مقصد و تحویل گرفتن بار و ویلچر خودمان، همراهی می شویم.

اما اگر مجبور شویم به هر دلیل از اتوبوس برای مسافرت استفاده کنیم با مسائل فراوانی روبه رو می شویم. در ترمینال ها که برای عبور ویلچر معمولاً رمپی در نظر گرفته نشده است. گاه مجبور می شویم بعد از گرفتن بلیت؛ از ترمینال خارج شویم و از جهت اتوبوس ها وارد جایگاه شویم و خود را پای اتوبوس برسانیم. اتوبوس ها هم بالابری ندارند تا ویلچر را بالا ببرد و وارد اتوبوس شویم. اغلب مردم هستند که ما را بغل می کنند و روی جایگاه می نشانند که این قضیه خیلی آزاردهنده است.

اگر سفر طولانی باشد پیاده و سوار شدن در بین راه نیز مصائب خاص خود را دارد، از نبودن سرویس های بهداشتی ویژه برای معلولان و دسترس پذیر نبودن محیط رستوران ها و... اما مولایی از تجربه خود در سفرهای خارج از کشور می گوید و اینکه در بعضی از کشورها اتوبوس های بین شهری نیز مانند ناوگان اتوبوسرانی داخل شهری به بالابر و رمپ مجهز است و اینکه در اتوبوس های داخل شهر، مأمور داخل اتوبوس به فرد معلول یاری می کند تا با بالابر وارد اتوبوس شود و تا در جای مخصوص قرار نگیرد اتوبوس حرکت نمی کند به علاوه جای مخصوص ویلچر همیشه در اتوبوس خالی و آماده است.

این ورزشکار با اشاره به اینکه این روزها بعضی از قطارها نیز برای استفاده افرادی که روی ویلچر مسافرت می کنند در نظر گرفته شده اند، ادامه می دهد: با مناسب سازی بعضی از ایستگاه های راه آهن؛ مسائل معلولان برای تهیه بلیت تا رسیدن به قطار کمتر شده است.

نکته ای که در ناوگان ریلی باقی می ماند ایستگاه های متعدد طی جهت و قدمت آنهاست که مناسب سازی همه را سخت ساخته و به هر حال استفاده از امکانات آنها برای فرد معلول از قبل قابل پیش بینی نیست.

مولایی می افزاید: البته مرحله دیگر سفر که برای معلولان حرکتی با مسائلی همراه خواهد بود محل اقامت در شهر مقصد است که فرد قبل از رفتن به سفر باید آنها را ارزیابی کند. مانند بررسی شرایط سرویس بهداشتی و حمام محل اقامت از جهت دسترس پذیری و هم وجود یا عدم وجود آسانسور و اینکه آیا با ویلچر می توان وارد آن شد یا نه.

او توضیح می دهد به عنوان مثال چندی پیش که به شیراز سفر کرده بودم با یاری متصدی تور و دیدن عکس های محل اقامت در هتل شرایط سرویس و آسانسور و اتاق ها را بررسی کردم و چون با شرایط من تناسب داشت برای ثبت نام در تور اقدام کردم.حال اگر به هتل برسیم و ببینیم که به عنوان مثال آسانسور خراب است که دیگر بدشانسی خودمان است.

مسائل ناشنوایان در سفر بیشتر ارتباطی است

شاید به نظر آید ناشنوایان برای سفر نباید با مشکل چندانی روبه رو باشند. اما اگر خود را جای فرد ناشنوا بگذاریم می بینیم که این طور نیست. زهرا سعادت که با نوجوان ناشنوای خود سفر می کند در این باره می گوید: مسائل ناشنوایان در مسافرت بیشتر به نحوه ارتباط گرفتن آنها با دیگران بستگی دارد. اگر فرد سابقه شنوایی قبلی داشته باشد با مشکل کمتری روبه رو خواهد بود به عنوان مثال متوجه می شود که میهماندار در حال خوش آمد گویی به مسافران است وگرنه شرایط برایش گنگ و نامفهوم باقی می ماند. در داخل هواپیما نیز همزمان با اوج گرفتن هواپیما؛ افت فشار روی سمعک تأثیر می گذارد و فرد باید سیستم حلزونی گوش یا سمعک خود را خاموش یا از گوش خارج کند.

سعادت می افزاید: از بین معلولیت ها آشنایی مردم با ناشنوایی کمتر از سایرین است به عنوان مثال عصای فرد نابینا شناسه اوست اما بسیاری سمعک را با هدفون اشتباه می گیرند یا بیان گنگ و نامفهوم فرد ناشنوا را نمی فهمند یا با علامت اشاره ای که فرد با انگشتان خود نشان می دهد تا به دیگران بفهماند ناشنواست دستی که انگشتان کوچک؛ شست و اشاره آن باز است آشنا نیستند.

برای همین هنگام عبور از گیت اگر فرد ناشنوا متوجه منظور مأمور گیت نشود او نیز مجبور می شود به هر طریق و با ایما و اشاره به او بفهماند که باید چه کار کند.

سعادت نیز به این نکته اشاره دارد که هنگام خرید بلیت هواپیما گزینه ای برای مشخص ناشنوایی وجود ندارد و اینکه فرد ناشنوا در سفرهای هوایی و زمینی به یاری نوشتن روی کاغذ یا مثلاً تلفن همراه خود می تواند منظور خود را با دیگران در میان بگذارد. آن هم با جمله بندی های خاص ناشنوایان که درک منظورشان را سخت می سازد.

نیازی به نام پاراتور

مسافرت حق و نیازی بشری است که در خصوص فردی معلول علاوه بر جنبه تفریحی جنبه روحی و روانی و تقویت اراده و اعتماد به نفس را هم شامل می شود. از این روست که دسترس پذیر بودن اماکن گردشگری و وسایل حمل و نقل مسافرتی در هر کشور نشانه ای از توجه مردم و مسئولان آن کشور به این حق اساسی معلولان است.

نیازی این چنینی و کمبود اماکن گردشگری برای معلولان جمعی از آنان را در انجمنی گرد هم آورده تا با همکاری مسئولان متولی امور معلولان و مسئولان گردشگری، تورهایی ویژه برای این قشر راه اندازی کنند. پاراتور نام این تورهای ویژه است که در آن با به کار گیری امکانات و تجهیزات فیزیکی و نیروی انسانی آموزش دیده سفری دلنشین را برای فرد معلول به ارمغان می آورد.

محمد اسماعیل شیخ قرایی مدیر عامل انجمن فرهنگی، گردشگری و ورزشی پارس درباره لزوم راه اندازی پاراتورها می گوید: در این نوع از تورهای گردشگری، افراد معلول با تجهیزات و استانداردهای بین المللی و بدون نیاز به افراد سالم به گردشگری می پردازند. می توان گفت یکی از اهداف پاراتورها؛ توانمندسازی فرد معلول است که به تقویت روحیه او می انجامد.

از آنجا که در سطح اماکن گردشگری و حمل و نقل زیرساخت های مورد نیاز گردشگری معلولان فراهم نیست این افراد نمی توانند مستقل به گردش و تفریح بپردازند و این باعث سرخوردگی آنان می شود و اعتماد به نفس آنها را خدشه دار می کند. ما با بحث پاراتور و استفاده از امکانات ویژه سعی داریم این نقصان را تا حدی جبران کنیم. وظیفه اصلی ما مشاوره دادن به افراد معلول در زمینه مسافرت؛ شناسایی اماکن مناسب سازی شده و استفاده از تجهیزات و امکانات مناسب برای سفر افراد معلول است. پاراتورهایی که این انجمن برگزار می کند برای همه معلولان و همه سالمندان است که نیاز به اقداماتی حمایتی دارند.

شیخ قرایی که خود از پای چپ مبتلا به پولیو است، می افزاید: ما کارمان را با همکاری سازمان بهزیستی شروع کردیم و در حال حاضر در دوره هایی یک روزه گردشگری ویژه معلولان را در استان های مختلف تدریس می کنیم از جمله همایشی در استان های گلستان و فارس برگزار کردیم و بزودی نمونه آن را در تهران هم برگزار خواهیم کرد.

این دوره ها تحت عنوان گردشگری و اوقات فراغت و الزامات آن برای مددکاران، معاونین توانبخشی و افرادی که در صنعت گردشگری فعالیت می کنند تشکیل می شود. شیخ قرایی در بحث تجهیزات مناسب سازی شده برای معلولان به رمپ سیار مانند آنچه در بعضی از اتوبوس های درون شهری شرکت واحد استفاده می شود و وسایل جانبی مثل توالت سیار و لوازم و تجهیزات adl و کیسه هایی که مایعات را به صورت ژله در می آورد و در مسافرت های طولانی برای معلولان ضایعات نخاعی به کار می رود و لیف های مخصوص برای استحمام اشاره می کند.

او می افزاید: در بحث پاراتور های ویژه نابینایان برای هر دو سه نفر یک همراه نیاز داریم و سعی می کنیم نابینایان را با تعداد زیاد به سفر نبریم چون به تعداد تسهیلگر بیشتری نیاز خواهیم داشت.در بحث سفر ناشنوایان نیز این کار را با همکاری رابطان زبان اشاره انجام می دهیم تا بتوانیم با ناشنوایان تعامل برقرار کنیم.

مدیرعامل انجمن معلولان پارس با اشاره به اینکه نعمت های خداوند در هر جایی که باشد دیدنی است، می افزاید: سعی داریم معلولان را از دیدن این نعمت ها محروم نکنیم و برای همین هر منطقه ای که ممکن باشد برای برگزاری تور انتخاب می کنیم به علاوه یکی از اهداف ما شناسایی مکان هایی است که برای گردشگری معلولان مناسب سازی نشده اند چون تا خود معلولان به این مکان ها نروند این نیاز برای مناسب سازی آنها احساس نمی شود.

او در خصوص انتخاب وسیله حمل و نقل مناسب می افزاید: بسته به مسافت و نوع معلولیت مسافرانی که برای گردش می بریم نوع وسیله نقلیه مناسب را مشخص می کنیم مثلاً در خصوص معلولان حرکتی در سفرهای طولانی از هواپیما استفاده می کنیم گاه نیز مجبور به استفاده از قطار می شویم. انتخاب قطار گاه ما را با سختی روبرو می سازد زیرا در قطار به مناسب سازی برای معلولان حرکتی و ضایعات نخاعی کمتر توجه شده است.

واقعیت این است که مسئولان درصدد رفع مسائل هستند ولی این مسأله به دلیل نا آگاهی زمانبر شده است. به عقیده من با توجه به نیازی که در بحث گردشگری معلولان احساس می شود پاراتورها جای زیادی برای توسعه دارند.

معلولی که با پاراتور به سفر می رود امنیت خاطر بیشتری دارد. باید توجه کنیم که درک شرایط معلولان در هنگام سفر اهمیت ویژه ای دارد؛ اینکه من به عنوان متولی سفر، نیاز معلول را بسرعت درک کنم و در کمترین زمان رفع سازم موضوعی است که در تورهای دیگر به سهولت انجام نمی شود و اگر هم به آن توجه شود رفع کردن آن با ترحم همراه است و معلول را دچار سرخوردگی می کند. ما تا به حال 21 پاراتور برگزار کرده ایم هر چند در ایام عید بیشتر بر بحث آموزش تمرکز داریم اما به طور کلی معلولان و سالمندانی که بخواهند با پاراتور سفر کنند می توانند از طریق سایت ما به آدرس parsda.com با ما مرتبط باشند.

منبع: روزنامه ایران