برد و باخت ایران در یونسکو ، از فریب دیزمار تا ثبت جهانی 54 کاروانسرا - شاتر عکاسی

به گزارش خبرنگاران، صبح امروز پرونده الحاق جنگل دیزمار به پرونده ثبت دنیای شده جنگل هیرکانی باخت بزرگ ایران در یونسکو بود. تا آنجا که یونسکو و اتحادیه دنیای حفاظت از طبیعت (IUCN) متوجه بازی ایران شدند و دیزمار را جدا از هیرکانی تشخص دادند و از ایران خواستند پرونده جنگل دیزمار را که شامل دو سایت جنگلی در جنگل ارسباران بود را بار دیگر و اینبار در قالب پرونده ارسباران به یونسکو ارایه نمایند.

خبرنگاران پیشتر احتمال داده بود که با توجه به اهمیت یافتن مسایل محیط زیستی و تغییرات اقلیمی، پرونده های میراث طبیعی با مسائل کمتری در یونسکو روبرو باشند و بر همین اساس دیزمار نیز احتمال ثبت دنیای داشته باشد. اما این احتمال به علت عنوان پرونده درست از آب درنیامد. پرونده دیزمار محدوده جنگلی واقع در آذربایجان شرقی در قلمرو ارسباران همانطور که یونسکو تشخیص داده بود باید در قالب پرونده ثبت دنیای ارسباران به یونسکو ارسال می شد که معین نیست به چه علت در قالب الحاق این محدوده به پرونده ثبت دنیای هیرکانی به یونسکو رفته است.

به هر ترتیب ایران شانس آنالیز جلسه صبح اجلاس ریاض برای ثبت بخشی از میراث طبیعی خود را از دست داد و سهمیه دیزمار در یونسکو برخلاف آنچه خبرنگاران پیشتر احتمال داده بود، از دست داد.

اما جلسه بعد از ظهر یونسکو به ثبت دنیای پرونده کاروانسراهای ایرانی اختصاص داشت. این پرونده شامل 56 کاروانسرا بود که البته با ایراداتی از سوی ایکوموس (شورای دنیای بناها و محوطه های تاریخی) روبرو شده بود و بعضی کشورهای حاضر نظیر ژاپن ایراداتی به پلان مدیریتی این پرونده داشتند که با توضیحات هیات ایرانی به پرسش های ایکوموس و کشورهای پرسشگر ابهاماتشان درخصوص شیوه مدیریت سایت های موجود در این پرونده غیر از دو کاروانسرای مادرشاه و یام برطرف شد. کاروانسراهای مادرشاه و یام به علت آن که مواد موجود در پرونده نتوانسته بود ایکوموس دنیای و کشورها را برای ثبت دنیای آن ها قانع کند، در نهایت از پرونده ثبت دنیای 56 کاروانسرای ایرانی حذف شدند و کشورهای حاضر در اجلاس کمیته میراث دنیای یونسکو در عربستان به ثبت 54 کاروانسرای ایرانی در لیست میراث دنیای یونسکو رای مثبت دادند.

پرونده کاروانسراهای ایرانی بزرگترین پرونده نوشته شده ایران برای ثبت در لیست میراث دنیای یونسکو پس از پرونده زنجیره ثبت دنیای 11 قنات ایرانی و ثبت دنیای 9 باغ ایرانی بود. در این پرونده 54 اثر تاریخی ایران در قالب یک پرونده به ثبت دنیای رسیدند.

پیگیری های خبرنگاران معین کرد کاروانسراهای موجود در این پروندخ که از 24 استان کشور گزینش شده بودند از میان 200 کاروانسرای آنالیز شده از جمع بیش از یکهزار کاروانسرای موجود در ایران انتخاب شدند. نقشه هیچ یک از کاروانسراهای موجود در پرونده ثبت دنیای کاروانسراهای ایرانی در یونسکو نیز با یکدیگر شباهت ندارد و به اذعان یونسکو این آثار نبوغ معماری ایرانی را به رخ کشیده است.

قطر، زامبیا، ایتالیا، ژاپن، عربستان، هندوستان، نیجریه، عمان، روسیه، مکزیک، یونان و مالی کشورهایی بودند که در حمایت از ثبت دنیای کاروانسراهای ایرانی پشت ایران را خالی نکردند و خاتمه با رای مثبت اعضای حاضر 54 اثر تاریخی ایران را که از دوره ساسانی تا دوره قاجار دوام آورده بودند در لیست میراث دنیای بشر گنجاندند.

بدین ترتیب هیات ایران توانست با دفاع خوب از پرونده و البته لابی قوی ایرادات موجود در پرونده را با پیشنهادات کشورها برطرف و پیروزی بزرگ برای ایران را در ریاض، مرکز عربستان رقم بزند. پیشتر اعلام شده بود که پرونده کاروانسراهای ایرانی نیز با ایرادات ایکوموس روبرو شده و ممکن است این پرونده در اجلاس یونسکو برای برطرف ایراد دیفر (بازگردانده) گردد. اما چنین نشد و با کوشش خوب هیات ایرانی 24 استان ایران در قالب یک پرونده دارای 54 اثر تاریخی ثبت دنیای شدند و در مقاصد آینده گردشگری دنیا قرار گرفتند.

پرونده ماسوله اما هنوز نوبت آنالیز نیافته است و به نظر می رسد این پرونده صبح یا عصر فردا در چهل و پنجمین اجلاس کمیته دنیای میراث فرهنگی آنالیز گردد. پرونده ماسوله همچنان به عنوان چالش جدی ایران در یونسکو مطرح است و با ایرادات مهمی که ایکوموس دنیای به این پرونده وارد دانسته و از یونسکو خواسته است ماسوله را در لیست میراث دنیای ثبت نکند، نگرانی ها نسبت به این پرونده نیز افزایش یافته است. به هر حال فردا روز مهمی برای ماسوله است و تکلیف نهایی منظفر فرهنگی ماسوله برای ثبت دنیای در ریاض مرکز عربستان معین می گردد. اگر ایران بتواند این پرونده را به ثبت دنیای برساند، بیانگر آن است که کوشش هیات ایرانی در دفاع از ماسوله تا آخرین لحظات ادامه داشته و هیات ایرانی برای ثبت دنیای ماسوله در یونسکو واقعا جنگیده است.