گاهی به آسمان نگاه کن، عظیم ترین رصدخانه خورشیدی در دارآباد - شاتر عکاسی

خبرنگاران- راحله عبدالحسینی: خبر راه اندازی عظیم ترین رصدخانه خورشیدی در محله دارآباد شمیران هیجان انگیز است. رصدخانه ای که به 2 تلسکوپ مدرن، حرفه ای و قدرتمند مجهز شده تا در روز و شب امکان رصد را برای بازدیدنمایندگان فراهم کند. در کنار رصدخانه خورشیدی، نخستین موزه شهاب سنگ نیز راه اندازی شده است. ساعتی مهمان رصدخانه خورشیدی و موزه شهاب می شویم تا با ابعاد و زوایا این 2 مرکز تازه افتتاح شده در منطقه بیشتر آشنا شویم.

موزه حیات وحش دارآباد در ارتفاعات محله دارآباد واقع شده است. برای رفتن به رصدخانه خورشیدی باید به بخش جنوبی موزه برویم که هیومن پارک در آن هست. نمای آجری کروی شکل رصدخانه خودش را نشان می دهد. به رصدخانه که می رسیم، قبل از قرار دریافت پشت تلسکوپ، نمای کلی شهر تهران را می بینیم رصدخانه خورشیدی دارآباد در نقطه ای جانمایی شده که به راحتی بتوانیم آسمان را حتی با وجود آلودگی و غبار در هوا رصد کنیم. در واقع این رصدخانه خورشیدی در ارتفاعی واقع شده که دید 360 درجه بدون مانع دارد. زحل و مشتری هم از این نقطه قابل رصد است. طوری که به گفته حمیدرضا نادربیگی یکی از کارشناسان رصدخانه، در کویر هم بهتر از این نمی توانیم این 2 سیاره را رصد کنیم. رصدخانه خورشیدی در موزه دارآباد با تلسکوپ های مجهز این امکان را برای علاقه مندان فراهم نموده است تا بتوانند اجرام آسمانی و سیاره هایی را که خارج از شهر قابل رصد بود از این رصدخانه تماشا نمایند. هنوز تا غروب خورشید 2 ساعتی باقی مانده است که ما پشت تلسکوپ رصدخانه می توانیم گوی آتشین خورشید همراه با اشعه های نازکی از آن را که بی شباهت به مویرگ های سرخ نیست، ببینیم.

• دیدن شراره های خورشید

عنوان عظیم ترین رصدخانه خورشیدی به چه دلیل به این رصدخانه داده شده است؟ مجید نوائیان مدیر موزه دارآباد این طور پاسخ می دهد: این رصدخانه با داشتن یک تلسکوپ خورشیدی که طول موج اچ ـ آلفا را کنترل می نماید امکان رصد خورشید و شراره های آن را فراهم نموده است. چون مشاهده خورشید می تواند به چشم آسیب برساند تلسکوپ رصدخانه های خورشیدی باید بتوانند طول موج اچ ـ آلفا را شناسایی نمایند که برای چشم انسان ضرر ندارد. بنایراین این رصدخانه، عظیم ترین رصدخانه خورشیدی در تهران است. برای دیدن خورشید و شراره های آن قبل از غروب آفتاب باید به رصدخانه بروید. اما رصدخانه خورشیدی دارآباد امکان دیدن دیگر اجرام آسمانی و سیاره ها در شب را با یک تلسکوپ دیگر برای بازدیدنمایندگان فراهم نموده است. نوائیان شرح می دهد: رصدخانه با داشتن 2 تلسکوپی که کنار هم قرار گرفته اند، هم رصدخانه روز است برای مشاهده طول موج اچ ـ آلفا و در نتیجه دیدن طوفان های خورشیدی یا همان شراره های خورشیدی و انواع خورشیدگرفتگی و هم رصدخانه شب. رصدخانه های شب زیادی در کشور فعال است. در این رصدخانه هم با داشتن تلسکوپ 8 اینچ، مخصوص دیدن آسمان در شب، مشاهده سیاره ها در شب برای بازدیدنمایندگان فراهم است.

مجید نوائیان / مدیر موزه دارآباد

• رصد خورشید از طلوع تا غروب

در تهران رصدخانه های متعددی هست که در زمان ساخت و افتتاح که به سال های پیش برمی گردد به خوبی جانمایی شده بود اما با رشد ساختمان های عمودی، حالا اطراف رصدخانه را برج ها یا در بعضی مواقع درختان بلند فرا گرفته اند. طوری که برای دیدن خورشید باید صبر نمایند تا ساعت حدود 11 که خورشید به میانه آسمان برسد و از پشت درختان و ساختمان ها درآید. این یعنی امکان دیدن خورشید در ساعات اولیه طلوع امکانپذیر نیست. نوائیان درباره مکان یابی رصدخانه در موزه دارآباد می گوید: محلی که رصدخانه خورشیدی دارآباد در آن ساخته شده، روی تپه است که 400 متر با زمین های اطراف اختلاف ارتفاع دارد و به نوعی بام شهر محسوب می گردد. هیچ وقت مقابل رصدخانه را مانعی نمی پوشاند. برج میلاد با ارتفاع 435 متری نیز دید رصدخانه را نمی پوشاند. به همین دلیل در این رصدخانه که عظیم ترین رصدخانه خورشیدی تهران لقب گرفته، امکان رصد خورشید از نخستین لحظه طلوع تا آخرین لحظه غروب فراهم است. رصدخانه مراغه هم روی تپه ای در غرب مراغه در زمان خواجه نصیرالدین طوسی ساخته شد که با وجود گذشت این همه سال و انبوه ساخت وساز هنوز هیچ مانعی جلو آن را نگرفته است.

شروع ساخت رصدخانه خورشیدی به سال 1392 برمی گردد. مدیر موزه دارآباد درباره فرایند ساخت رصدخانه بیشتر شرح می دهد: ستون مرکزی که تلسکوپ روی آن سوار می گردد، استحکام و ویژگی های خاصی را می طلبید که حداقل لرزش را داشته باشد. تلسکوپ در طبقه چهارم ساختمان قرار گرفته. در حالی که ساختمان 2 طبقه هم زیر زمین دارد. ستون مرکزی داخل صخره بسیار محکم کار گذاشته شده است. به این ترتیب با کمترین لرزش، مخاطب بهترین دید از داخل تلسکوپ را دارد.

• امکان حضور علاقه مندان و پژوهشگران در رصدخانه

علاقه مندان بازدید از رصدخانه گروه های سنی مختلف را شامل می شوند. نوائیان مخاطبان را به 2 دسته تقسیم بندی می نماید: یک دسته مخاطبان شامل خانواده ها و دانش آموزان مدارس در مقاطع مختلف تحصیلی می گردد که در گروه مخاطبان عمومی قرار می گیرند و دسته دوم گروه تخصصی که شامل پژوهشگران می شوند. برای هرکدام از این گروه های مخاطب در رصدخانه، آموزش های لازم از سوی کارشناسان و راهنمایان رصدخانه ارائه می گردد. در شب های رصدی، گروه های نجوم آماتور و حرفه ای به رصدخانه می آیند و کارشناسان برای هرکدام از گروه ها شرحات لازم را ارائه می نمایند.

• موزه شهاب سنگ در کنار رصدخانه خورشیدی دارآباد افتتاح شد/ سوغاتی از منظومه شمسی

حمیدرضا نادربیگی / یکی از کارشناسان رصدخانه

شهاب سنگ ها، ما را با دنیای ناشناخته بیرون از جو زمین روبه رو می نمایند. اجرامی که بیرون از جو زمین و در منظومه شمسی در حرکت هستند و درصورت داشتن سرعت بیشتر می توانند وارد جو زمین یا سیاره دیگری شوند. جنس شهاب سنگ ها یا همان سنگ های آسمانی فلز و سنگ است. هفته گذشته همزمان با رصدخانه خورشیدی دارآباد، موزه شهاب سنگ نیز در جوار رصدخانه افتتاح شد.

در کنار شهاب سنگ هایی که در موزه نگهداری می گردد، شناسنامه ای هست که جنس و قدمت شهاب سنگ در آن ذکر شده است. حمیدرضا نادربیگی راهنمای موزه شهاب سنگ و کارشناس رصدخانه می گوید: جذابیت موزه شهاب سنگ برای بازدیدنمایندگان به قدمتی است که شهاب سنگ ها دارند. قدمت بعضی از آنها به 5 هزار سال قبل برمی گردد. شهاب سنگ ها و قدمت آنها برای پژوهشگران این حوزه بسیار مهم است: به وسیله قدمت شهاب سنگ ها می توانیم سن کیهان و دنیا هستی را تا حدودی تشخیص دهیم. سیارک ها و ستاره های دنباله داری هستند که وقتی از بین می فرایند به قسمت های زیادی تقسیم می شوند. قسمت های به جا مانده وقتی وارد منظومه شمسی می شوند، اول جذب سیاره مشتری و بعد مریخ و بعد از آن به کره زمین، وارد و به قسمت های کوچک تری تقسیم می شوند که در این موزه به نمایش گذاشته شده است. شهاب سنگ های این موزه از موزه های بین المللی خریداری شده اند.

• آشنایی با چند شهاب سنگ موزه

نانتان : این شهاب سنگ سال 1958 میلادی در چین یافت شده و احتمال می رود سقوط آن مربوط به سال 1916 میلادی باشد. عظیم ترین قطعه این شهاب سنگ 2 تن جرم دارد. شهاب سنگ اولیه 5/9 تن جرم داشته است. عناصر سازنده: نیکل قدمت: 45 میلیارد سال

سیچمن: جرم اولیه این شهاب سنگ 273 کیلوگرم بوده و توسط یک زمین شناس سال 1967 میلادی به صورت قطعه های مثلثی شکل که در میان سنگ های دیگر قرار داشته، یافت شده است. در ساختار این شهاب سنگ ها 20 درصد کریستال زیتونی مشاهده شده که باعث بهتر دیده شدن ساختار سیلیکاتی آنها می گردد. عناصر سازنده: نیکل، گالیوم، ژرمانیوم

مونیونالوستا: شهاب سنگ مونیونالوستا سال 1906 میلادی در سوئد یافت شد. دارای صفحات کاماسیت و طرح های هشت ضلعی است که در زمان خشک شدن شهاب سنگ به دلیل فشارلایه های بیرونی به وجود آمده. نام این شهاب سنگ از رودخانه مونیو و آلوستا به معنی منطقه یا مقر گرفته شده است. عناصر سازنده: نیکل، گالیوم، ژرمانیوم، ایریدیوم.

کمپودلسیلو: این شهاب سنگ در مناطق شمالی آرژانتین یافت شده است. شهاب سنگ اولیه قبل از برخورد با زمین بیش از 50 تن جرم داشته است. جرم این شهاب سنگ در موزه، 15 گرم و در ابعاد 3 در 3 در 5/1 سانتیمتر است. عناصر سازنده: بیشتر از آهن و اندکی از نیکل قدمت: 4 تا 5 هزار سال

سیخوته آلین: ساعت 10:38 فوریه 1947 میلادی ناگهان نور بسیار شدیدی در آسمان منطقه سیخوته آلین در شرق روسیه دیده شد که به گفته شاهدان، آن را از خورشید پرنورتر دیدند. این شهاب سنگ با سرعت 5/14 کیلومتر بر ثانیه به جو زمین، وارد و پس از ورود به جو به چند تکه تقسیم شد. عظیم ترین قطعه در ارتفاع 5 کیلومتری از سطح زمین منفجر شد. جرم شهاب سنگ در این موزه 11 گرم است. عناصر سازنده: نیکل، کبالت، پتاسیم، گوگرد.

تکتیت: تکتیت ها زمانی به وجود می آیند که شهاب سنگ به زمین برخورده و به دلیل برخورد، مایعات و بخار را به فضا برمی گرداند. قطعات این شهاب سنگ از استرالیا تا چین پخش شده است.

• از موزه حیات وحش تا رؤیا پارک در دارآباد

اگر تصمیم گرفتید برای بازدید از رصدخانه خورشیدی و موزه شهاب سنگ راهی موزه دارآباد شوید خوب است با دیگر مجموعه های تفریحی در این موزه نیز آشنا شوید. در سالن های موزه حیات وحش دارآباد شگفتی های حیات وحش را تماشا می کنید. در این بخش می توانید شاهد نمونه های زیستی متنوع ایران باشید و در سالن های آن حیوانات تاکسیدرمی شده کمیابی را ببینید. در موزه دارآباد با بیش از 26 گونه از موجودات مختلف از جمله خرگوش ها، جوندگان، گوشتخواران، گربه سانان، گوزن ها، خرس ها، ببرها و... آشنا می شوید. بیش از 165 گونه پرنده از مجموع حدود 517 گونه پرنده شناسایی شده در ایران نیز در سالن های مختلف این موزه به چشم می خورد. در بخش دیگری از محوطه موزه دارآباد، هیومن پارک تهران راه اندازی شده که همه گروه های سنی می توانند از آن بازدید نمایند.

در این مجموعه همراه یک راهنما، از گوش وارد بدن انسان می شوید و از مغز، چشم، دهان، نای، قفسه سینه، قلب، کبد، و معده می گذرید و در نهایت از روده ها بیرون می روید. پارک موضوعی هیومن پارک به عنوان عظیم ترین پارک بدن انسان در خاورمیانه نام برده می گردد. در کنار هیومن پارک، مجموعه تفریحی دیگری برای بچه ها 3 تا 14 ساله به نام دکتر لند فعال است. بچه ها در این بیمارستان تفریحی، نقش های مختلف پزشکی از جمله احیای بیمار، عصب کشی دندان، کار در اورژانس و... را تجربه می نمایند. رؤیا پارک مجموعه دیگری برای سرگرمی و تفریح است که شما را به دنیای تصاویر سه بعدی می برد و می توانید تجربه قدم زدن در اتاق وارونه، سوار شدن روی قالیچه پرنده و 100 موضوع دیگر را برای خود ثبت کنید. در رؤیا پارک تصاویر سه بعدی به یاری خطای دید خلق می گردد.